- Het terroristische incident in Wenen, Oostenrijk, heeft de vastberadenheid van de EU versterkt om het terrorisme in Europa te bestrijden en de verantwoordelijken ter verantwoording te roepen.
- Terrorisme is al verscheidene jaren een hoge prioriteit voor de Europese Unie en haar lidstaten.
23-11-2022
Terroristische activiteiten zijn door de hele geschiedenis heen een risico voor Europa geweest. De mogelijkheid van islamitische terreurdaden in Europa is de afgelopen jaren een grote bron van bezorgdheid geweest, waardoor terrorismepreventie bovenaan de EU-agenda kwam te staan.
De Europese Unie en haar lidstaten formuleren voortdurend antiterrorismewetten om de burgers, inwoners en bezoekers van de EU beter te beschermen. In dit artikel wordt ingegaan op de terrorismebestrijdingsstrategie van de EU en op de beschikbare opties om te helpen bij het voorkomen van toekomstige terroristische activiteiten.
VOORKOMEN, BESCHERMEN, ACHTERVOLGEN, REAGEREN
De terrorismebestrijdingsstrategie van de Europese Unie, die in 2005 tot stand is gekomen, berust op vier pijlers: preventie, bescherming, achtervolging en reactie.
Stop de rekrutering en radicalisering. Recente ontwikkelingen zijn onder meer de nadruk op de impact van buitenlandse strijders en het gebruik van sociale media.
Beschermen: de buitengrenzen veiliger maken en de kwetsbaarheid voor aanvallen verminderen.
Pursue: voorkomen dat terroristen aanslagen plannen en uitvoeren (bijvoorbeeld door het voorkomen van witwassen en financieren van terrorisme), alsmede het berechten van terroristen.
Reageer: verminder de impact van een terroristische aanslag door de nasleep aan te pakken, inclusief hulp aan slachtoffers.
Een effectief terrorismebestrijdingsbeleid vereist internationale samenwerking . Op veiligheidsgebied werkt de EU uitgebreid samen met de Verenigde Staten en andere derde landen, evenals met organisaties als het Global Terrorism Forum, de Liga van Arabische Staten en de Organisatie voor Islamitische Samenwerking.
HOE DE EU HET TERRORISME IN EUROPA BESTRIJDT
Terrorisme is geen nieuw verschijnsel; het bestaat in verschillende vormen al duizenden jaren. Terroristen gebruiken geweld om hun doel te bereiken, en islamitische terroristische aanslagen in Europa worden vooral gedreven door religieus extremisme.
Naarmate de methoden van Islamitische Staat toenemen, moeten ook de reactie en de inspanningen van de EU om dergelijk gedrag te voorkomen, toenemen.
Enkele van de belangrijkste recente ontwikkelingen zijn:
- De opstelling van de EU-lijst van terroristen
- De oprichting van het Europees Centrum voor terrorismebestrijding
- De richtlijn van 2016 over het gebruik van persoonsgegevens van passagiers
In de volgende hoofdstukken worden deze essentiële hulpmiddelen nader toegelicht. In de toekomst zal Europa’s nieuwe visumvrijstellingsregeling in november 2023 worden onthuld . ETIAS zal helpen in de strijd tegen terrorisme in Europa door de buitengrenzen van Schengen te versterken.
HET EUROPEES CENTRUM VOOR TERRORISMEBESTRIJDING
Het Europees Centrum voor terrorismebestrijding is een formidabel instrument in de strijd van de EU tegen het terrorisme. Europol lanceerde het ECTC in 2016 als reactie op de veranderende methoden van Islamitische Staat.
Het ECTC, als Europa’s centrale antiterrorismeoperatiecentrum , speelt een cruciale rol bij het veilig houden van de regio.
De doelstellingen van het ECTC omvatten alle vier de pijlers omdat de organisatie kennis uit heel Europa verenigt om:
- het onderzoek van de EU-lidstaten op verzoek operationele ondersteuning bieden
- Beheer van buitenlandse bedreigingen
- Informatie uitwisselen over de financiering van terrorisme
- Aanpak van onlinepropaganda voor terrorisme en extremisme
- Voorkomen van illegale wapenhandel
- Internationale autoriteiten voor terrorismebestrijding faciliteren
Om deze doelstellingen te verwezenlijken werkt het ECTC nauw samen met het Europees Centrum voor de bestrijding van cybercriminaliteit en het Europees Centrum voor de smokkel van migranten.
OPERATIONELE STEUN VOOR DE LIDSTATEN
Bij het onderzoeken van terroristische aanslagen kunnen EU-lidstaten hulp zoeken bij het ECTC . Om snel relevante financiële aanwijzingen en andere belangrijke informatie te ontdekken, worden bestaande Europol-gegevens vergeleken met operationele gegevens.
Bij een terroristische aanslag kunnen de lidstaten ook een beroep doen op gespecialiseerde ECTC-teams.
ECTC-DESKUNDIGENTEAMS
Het Europees Centrum voor Terrorismebestrijding brengt deskundigen uit heel Europa samen om gegevens uit alle EU-lidstaten te analyseren. Door wetshandhavingsinformatie op deze manier te bundelen, kan het ECTC een kritisch, Europees-breed perspectief op terrorismepreventie ontwikkelen.
DE EU-TERRORISTENLIJST
Sinds 2002 houdt de EU een lijst bij van personen, groepen en entiteiten die betrokken zijn bij terroristische activiteiten en dus vatbaar zijn voor sancties. inclusief de bevriezing van financiën en financiële activa door de EU
Elke zes maanden wordt de lijst herzien en bijgewerkt om ervoor te zorgen dat alle meest recente informatie is opgenomen. De lidstaten kunnen verzoeken dat personen, organisaties of entiteiten aan de lijst worden toegevoegd; dit verzoek wordt door de Raad getoetst voordat een besluit wordt genomen.
PASSAGIERSGEGEVENS EN BEVEILIGING
Op 27 april 2016 hebben het Europees Parlement en de Raad een richtlijn uitgevaardigd over het gebruik van persoonsgegevens van passagiers (PNR).
PNR verwijst naar de informatie die door luchtvaartmaatschappijen over passagiers wordt verzameld tijdens het reserverings- en incheckproces, waaronder het vluchtschema, contactgegevens en betalingsmethode . Rechtshandhavingsinstanties kunnen veel baat hebben bij passagiersgegevens.
In 2018 moesten alle lidstaten beschikken over passagiersinformatie-eenheden (PIU) . Deze teams zijn belast met het verzamelen van gegevens van luchtvaartmaatschappijen en het vergelijken daarvan met veiligheidsdatabanken om terrorisme of andere belangrijke misdrijven op te sporen en te voorkomen.
Indien nodig moeten de PUI’s ook informatie verstrekken aan Europol en de PUI’s van andere lidstaten.
ETIAS: VOORKOMEN VAN GRENSOVERSCHRIJDENDE TERRORISTISCHE ACTIVITEITEN
Het Europees reisinformatie- en autorisatiesysteem (ETIAS), dat naar verwachting in november 2023 live gaat, zal voorkomen dat gevaarlijke personen Europa binnenkomen en bijdragen aan de lijst van terroristische incidenten in Europa.
Zodra ETIAS operationeel is, zullen bezoekers uit landen zonder visum hun informatie online moeten registreren voordat zij naar Europa reizen.
Deze informatie wordt vervolgens vergeleken met beveiligingsdatabases zoals Europol, Interpol en de zwarte lijst van de EU om iedereen die zich bezighoudt met terroristische activiteiten te identificeren en te voorkomen dat ze legaal de grens oversteken.
Deze extra beveiligingsstap zal burgers van derde landen beschermen tegen de visumvrije status van meer dan 60 landen, terwijl ook de buitengrenzen worden versterkt . ETIAS is vergelijkbaar met het Amerikaanse ESTA-systeem voor visumvrije reizigers.
TIJDLIJN VAN TERRORISMEBESTRIJDINGSMAATREGELEN IN EUROPA
Deze tijdlijn toont enkele van de belangrijkste acties die de EU en haar lidstaten de afgelopen vijf jaar hebben uitgevoerd . Een lijst van terroristische aanslagen in Europa van 2015 tot 2020 is ook in de tijdlijn opgenomen.
2020
- 10 november – De Europese Commissie kondigt aan dat in december een nieuw programma ter bestrijding van het terrorisme in de EU van start gaat.
- 3 november: een schutter opent het vuur in de Oostenrijkse hoofdstad Wenen.
- 29 oktober – terroristische aanslag in Nice, gezamenlijke verklaring van EU-leiders waarin zij oproepen tot begrip en dialoog in plaats van verdeeldheid
- 13 maart – De Raad vernieuwt en actualiseert de EU-lijst van terroristen
2019
- 14 oktober – beperkende maatregelen tegen ISIL (Da’esh)/Al-Qaeda met 1 jaar verlengd
- 6 juni – conclusies over het voorkomen van radicalisering in de gevangenis gepubliceerd
- 14 mei – nieuwe verordeningen om de uitwisseling van informatie te vergemakkelijken en de veiligheid aan de buitengrenzen te verhogen
2018
- September-voorstel voor nieuwe regels om de verspreiding van terroristische inhoud online te voorkomen
- 19 november: nieuwe regels om het Schengeninformatiesysteem (SIS) te versterken om een hoog veiligheidsniveau in de EU te waarborgen
2017
- 17 augustus – Europa bedroefd over aanslag op toeristen op Las Ramblas in Barcelona
- 22 juni – De EU-leiders bevestigen opnieuw dat zij het terrorisme willen bestrijden en veroordelen de recente aanslagen, waaronder die op de London Bridge op 3 juni.
- 9 juni – bijwerking van de richtsnoeren inzake de bestrijding van radicalisering en rekrutering
- 22 mei – Bomaanslag in de Manchester Arena
- 7 maart – strafbaarstelling van activiteiten zoals reizen binnen of buiten de EU voor terroristische doeleinden, het organiseren van reizen, opleiding/training voor terrorisme, het verstrekken of verzamelen van fondsen
- 7 maart – versterking van de controles aan de hand van relevante databases om de buitengrenzen van Schengen te versterken
2016
- 19 december – Aanval op de kerstmarkt in Berlijn
- 21 november – conclusies over de preventie van gewelddadige radicalisering gepubliceerd
- 18 november – voorstel van de Commissie betreffende het Europees reisinformatie- en vergunningssysteem (ETIAS)
- 9 juni – praktische maatregelen ter bestrijding van criminele activiteiten in cyberspace
- 21 april – goedkeuring van de EU-richtlijn inzake persoonsgegevens van passagiers (PNR)
- 24 maart – Gezamenlijke verklaring na de terroristische aanslagen van 22 maart
- 25 januari Het Europees Centrum voor Terrorismebestrijding (ECTC) van Europol is van start gegaan.
2015
- 18 december – Europese Raad roept op tot meer actie tegen terrorisme
- 15 december: pakket voorstellen ter versterking van de buitengrenzen
- Verklaring van 16 november van de G20 naar aanleiding van de recente aanslagen in Parijs en Ankara
- 20 april – nieuwe regels ter voorkoming van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme
- 12 februari: verklaring van de EU-leiders die oproepen tot specifieke maatregelen tegen het terrorisme
- 7-9 januari-Île-de-France aanslagen
De EU geeft prioriteit aan de veiligheid van de burger en zal hard blijven werken om terroristische activiteiten op Europese bodem te voorkomen.